Գարնան հրաւէրը

Ձմրան վերջն էր: Օր մը արեւը բարձրացաւ վեր ու աւելի ջերմ շողաց: Արեւին ժպիտովն ալ ծնաւ գարունը:

-Ծառե~ր, ծաղիկնե՜ր, խոտե՜ր ու բոյսե՜ր, արթնցէ՜ք, արթնցէ՜ք, այս ինչքան քնացաք,- ըսաւ գարունը: Ես արդէն եկած եմ արթնցէ՜ք ու երկիրը զարդարեցէք կանաչով:

-Բարե՜ւ, քեզ, բարե՜ւ, սիրելի գարուն,- ըսին խոտերը եւ կանաչ դարձան:

-Բարե՜ւ, Բարե՜ւ,- ըսին ծաղիկներն ու ծառերը եւ սկսան աճիլ ու ծաղկիլ:

-Օ՜, այս ի՜նչ լաւ է, որ եկար, սիրելի՛ գարուն, մենք թմրած էինք,- ըսին մեղուները եւ տզտզալով դուրս ելան իրենց փեթակներէն:

Դուրսը տաք էր: Թռչունները կ’երգէին: Մարդիկ կ’աշխատէին դաշտերուն եւ այգիներուն մէջ: Ամէն տեղ ծաղիկ էր ու կանաչ:

Մեղուները թռան մօտակայ խնձորենիի մօտ եւ խնդրեցին.

-Խնձորենի՜, ծաղիկներդ բա՜ց, որ հիւթդ քաղենք. մենք կարօտցած ենք ծաղիկներուն:

-Ափսո՜ս, շա՜տ ափսոս, որ իմ ծաղկելու ժամանակը չէ, գացէք բալենիին քով:

Մեղուները թռան դէպի բալենին:

-Բարո՜վ եկաք, ժի՛ր մեղուներ սիրունիկնե՛ր,- ըսաւ բալենին,- բայց իմ ծաղիկները դեռ քնացած են, վաղը եկէք:

Միւս կողմէն մեղուներուն կանչեց նշենին, որ իր վարդագոյն ծաղիկները արդէն բացած էր եւ լեցուած էր քաղցր հիւթով:

Մեղուները ուրախ ուրախ թռան դէպի նշենին:

Բառեր

Շողալ.- փայլիլ, ճառագայթել:

Տզտզալ, տզզիւն.- բզզիւն (ճանճի, մեղուի, մժեղի):

Փեթակ.- մեղուատուն:

Այգի.- խաղողի կամ ընդհանրապէս պտղատու ծառեր տնկելու տեղ:

Բալ.- կեռասին թթուաշ (թթու) տեսակը, ծառը ՝բալենի:

Նշենի.- նուշի ծառ:

Հիւթ.- պտուղներէ քամուած հեղուկ:

Ժիր.- աշխոյժ, աշխատասէր:

 

Հարցումներ

 

1.) Տարուան ո՞ր ամիսը մենք կը հրաւիրենք Գարունը, եւ որ եղանակին վերջաւորութեան:

մենք կը հրաւիրենք Գարունը մարթ անսուան կը հրաւիրենք եւ վերջաւորութեան մաիսին։

2.) Ինչո՞ւ համար եկաւ գարունը, ի՞նչ նպատակով:

գարունը եկաւ  նրա համար ,որ աշղարհը գեղեցկացնի։

3.) ի՞նչ եղան խոտերը, ծաղիկներն ու ծառերը երբ գարունը տեսան:

Նրանք ծաղկեցին արևի ուժեղ շողերի պատճառով։

4.) երբ տեսան գարունը Մեղուները ուրախացա՞ն, ի՞նչ ըրին:

Սկսեցին մեղր պատրաստել։

5.) Մեղուները ի՞նչ խնդրեցին խնձորենիէն:

-Խնձորենի՜, ծաղիկներդ բա՜ց, որ հիւթդ քաղենք. մենք կարօտցած ենք ծաղիկներուն:

6.) Վերջաւորութեան ո՞վ հրաւիրեց մեղուներուն եւ մեղուները ինչո՞ւ ուրախ էին:

մեղուներին կանչեց նշենին։

Եզոպոսի առակներից

Եզոպոսը համաշխարհային առակագրության խոշոր դեմքերից է: Նրա առակներով է պայմանավորված համաշխարհային գրականության մեջ առակագրության՝ որպես առանձին ժանրի զարգացումը: Եզոպոսի մասին կենսագրական տեղեկությունները շատ սուղ են: Ամենահին հիշատակությունը V  դարի հույն պատմիչ Հերոդոտոսինն է, որից ենթադրվում է, որ նա ապրել է մ. թ. ա. VI  դարում, Սամոս քաղաքում, եղել է ստրուկ և սպանվել է Դելփիքում: Ենթադրություններ կան, որ նա հույն էր` Թրակիայից կամ Փռյուգիայից: Եզոպոսի մասին շատ զրույցներ և ավանդություններ են պահպանվել: Դրանցից թերևս ամենահիշարժանը հետևյալն է.

Մի օր, Քսանթոսը ցանկանալով ճաշկերույթ տալ ի պատիվ աշակերտների՝ Եզոպոսին կարգադրեց, որ գնա աշխար-ի ամենից լավ բանը գնի շուկայից և համեղ ճաշ պատրաստի:

-Շատ լավ, տե՛ր,-ասաց Եզոպոսը և գնաց:

Ճաշի ժամին յուրաքանչյուր աշակերտի առաջ մի աման լեզու էր դրած:

-Ի՞նչ է սա,-հարցրեց Քսանթոսը զարմացած:

-Լեզու, տեր իմ:

-Մի՞թե սա է աշխարհի ամենալավ բանը, հիմար,-գոռաց Քսանթոսը:

-Ասացեք, տեր իմ,-պատասխանեց Եզոպոսը,-ի՞նչ կա աշխարհում ավելի լավ , քան լեզուն. լեզուն է հասարակական կյանքի շաղկապը, ճշմարտության և իմաստության գործիքը, գիտությունների բանալին: Առանց լեզվի ինչպե՞ս կզարգանար ուսումն ու գիտությունը, առանց լեզվի ինչպե՞ս իմար-կ միմյանց պիտի հայտնեին իրենց ուրախությունը կամ վիշտը, իրենց հուզող մտքերը:

Բոլոր աշակերտները, նրանց հետ նաև Քսանթոսը, հավանություն տվեցին Եզոպոսի բացատրությանը:

Մի ուրիշ անգամ Քսանթոսն ասաց Եզոպոսին.

-Եզոպո՛ս, գնա շուկա և այս անգամ աշխարհի ամենավատ բանը բեր մեզ համար:

Եզոպոսը գնաց շուկա և դարձյալ լեզու բերեց: Քսանթոսը բարկությունից իրեն կորցրել էր:

-Հանդարտվե՛ք ,տեր իմ, -ասաց Եզոպոսը,-ի՞նչ կա աշխարհում ավելի վատ, քան լեզուն. դրանով են կործանվում ամբողջ պետություններ, դրանով են կատարվում բոլոր ստերը, կեղծիքներն ու բամբասանքները, դրանով են մարդիկ վիրավորական խոսքեր ասում միմյանց և դրանով են , վերջապես, թա-ավորները արձակում իրենց անար-ար հրամանները: Լեզուն, տեր իմ, աշխարհի ամենալավ և ամենավատ բանն է, նայած , թե ում բերանի մեջ է գտնվում այն, նայած, թե ով է լեզվի տերը:

-Դու հաղթեցիր, Եզոպոս,-ասաց Քսանթոսն իր զայրույթը զսպելով:

Եզոպոսի առակները սրամիտ են, լի իմաստությամբ, մարդկային արժանապատվությամբ և ունեն փիլիսոփայախրատական նշանակություն:
Մեզ հասած եզոպոսյան առակների հիմնական ժողովածուն (500-ից ավելի առակներ) կազմվել է I–II դարերում: Հին Հունաստանում ծագել է «եզոպոսյան լեզու» արտահայտությունը, երբ թե՜ բանավոր, թե՜ գրավոր խոսքում մտքերը Եզոպոսի նման արտահայտում են քողարկված, փոխաբերական արտահայտություններով: Հայ գրականության մեջ եզոպոսյան լեզուն վարպետորեն օգտագործել է առակագիր Վարդան Այգեկցին:

V դարում հայերն արդեն ծանոթ էին եզոպոսյան առակներին: Դրանք հայերեն առաջին անգամ լույս են տեսել 1818 թ-ին, Վենետիկում:

 

 

3.Որպես աշխարհի լավ բան, Եզոպոսն ընտրել էր լեզուն, որովհետև`

ա. Լեզվի միջոցով են մարդիկ հայտնում իրենց ուրախությունը, վիշտը կամ հուզող մտքերը:

բ. Լեզվով են կատարվում բոլոր ստերը, կեղծիքները և բամբասանքները:

գ. Լեզուն ամենակարևոր օրգանն է:

դ. Լեզվի միջոցով են թագավորները անարդար հրամաններ արձակում:

4.Ինչո՞ւ Քսանթոսը Եզոպոսին ուղարկեց շուկա՝ աշխարհի ամենալավ բանը բերելու:

ա. Ցանկանում էր հետաքրքիր ընթրիք ունենալ:

բ. Ուզում էր տեսնել՝ ինչ կբերի Եզոպոսը:

գ. Ցանկանում էր ճաշկերույթ տալ՝ ի պատիվ աշակերտների:

դ. Ինքը չէր կարող գնալ:

8. Որպես աշխարհի ամենավատ բան, Եզոպոսն ընտրել էր լեզուն, որովհետև`

ա. Լեզվով մարդիկ վիրավորական խոսքեր են ասում միմյանց:

բ. Լեզուն կարևոր օրգան չէ:

գ. Առանց լեզվի էլ կլինի ապրել:

դ. Լեզուն թաց և լպրծուն է:

9. Տեքստում կարմիր ներկի՛ր մեկ հարցական նախադասություն:

ի՞նչ կա աշխարհում ավելի վատ, քան լեզուն.

12.Ո՞ր բառն է շավիղ բառի հոմանիշը:

ա Հյուսել

բ. Շարել

գ. Կածան

դ. Տավիղ

13.Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված կազմությունը:

ա. Ճաշ-պարզ

բ. Թագավոր-ածանցավոր

գ. Վիշտ-բարդ

դ. Գիտություն-ածանցավոր

14.Փակագծերում տրված բառերը ձևափոխելով` տեղադրի՛ր բաց թողած տեղերում:

Եզոպոսի ծննդյան և մահվան թվականները հայտնի չեն, ենթադրվում է, որ նա ապրել է մ.թ.ա. 6-րդ Դար: (մահ, դար)

 

A dialogue with my friend

-Hello, Arevik
-Hello, Karina
-How are you, Arevik?
-I am fine, thank you, and you?
I’m fine  too,thank you.
-Arevik, who is your best friend?
-My best friend is Karina.
-Can you describe her ?
-Yes, sure. She  is a tall girl. She  is taller than me.
-Do you have a brother or a sister, Karina?
-Yes, I have a little brother.
-Can you describe him?
_Yes ,sure. He is the best  funny brother .I love him so much.
-Good luck Arevik.
-Good luck karina.

Ինքնաստուգում

Ածանցները լինում են նախածանցներ և վերջածանցներ:

Բառի սկզբից դրվող ածանցները նախածանցներ են: Առավել գործածվող նախածանցներն են՝

ան-անտուն, անգույն
ապ— ապերախտ, ապօրինի
դժ-դժբախտ, դժգոհ
մակ-մակերես, մականուն
չ-չխոսկան, չտես
ստոր-ստորադաս, ստորագրել
հակ-հակազդել, հակահարված
տ-տգետ, տգեղ

Բառի վերջից ավելացող ածանցները վերջածանցներ են: Առավել գործածվող վերջածանցներն են՝

 

-ակ, -իկ,-ուկ վերջածանցներ, օրինակ՝ տնակ, փոքրիկ, գառնուկ,

  • -ային, -ական,  վերջածանցներ, օրինակ՝ քաղաքային, գյուղական,
  • -ավուն, -եղ, -ի, -(կ) ոտ վերջածանցներ,  օրինակ՝ դառնավուն, համեղ, աղի, վախկոտ, բրդոտ
  • -անոց, -արան, -ոց, -ստան, -ուտ վերջածանցներ, օրինակ՝ ծաղկանոց, լոգարան, դպրոց, մրգաստան, թփուտ,
  • -անք, -մունք, -ություն,  -ույք,  -ուստ վերջածանցներ, օրինակ՝ աշխատանք,, մտածմունք,  զվարճություն, հաճույք, փախուստ,
  • բար, պես, որեն- վերջածանցներ, օրինակ՝ հերոսաբար, մեծապես, մեղմորեն

Առաջադրանքներ՝

1.Տրված բառերը դարձրու ածանցավոր՝ ձյուն, հեքիաթ, թիվ, բժիշկ:

 ձյունոտ

 հեքիաթի

թիվ

բժիշկ

2.Մեկ բառով գրիր.

Քար ունեցող-քարոտ
Կեղտ ունեցող-կեղտոտ
Մուր ունեցող-մրոտ
Յուղ ունեցող-յուղոտ
Ժանգ ունեցող-ժանգոտ
Փուշ ունեցող-փշոտ
Ցեխ ունեցող-ցեխոտ

3.Հետևյալ վերցջածանցներով կազմիր նոր բառեր,
յուրաքանչյուր ածանցով երեքական բառ:

-ական-տոնական ծննդական դասարանական
-արան-համալսարան  դասարան  մեկուսարան
-ավոր-մեղավոր  բեղավոր թեվավոր
-անոց-մեղվանոց  գժանոց խոհանոց
-իկ-փոկրիկ նրբիկ սիրունիկ
-ակ-գնդակ բռնակ վանդակ

4.Հետևյալ նախածանցներով կազմիր նոր բառեր:

ան-անգետ անմեղ  անտուն
դժ-դժվռ դժգոհ դժկամ
տ-տգետ տմարդ տղամարդ
ընդ-ընդանուր ընդամենը ընդմիշտ

5.Փորձեք առանձնացնել վերջավորություն և ածանց ունեցող գոյականները:

Գրքային, գրքից, մեքենայով, քաղաքից, անգլուխ, մսոտ, մսից, քաղաքային, յուղոտ, բախտից, անբախտ, գլխավոր, գլխով, մարմնին, անմարմին:

գրքա-յին

գրք-ից

մեքենայ-ով

քաղաք-ից

ան-գլուղ

մս-ոտ

մս-ից

քաղաքայ-ին

յուղ-ոտ

բախտ-ից

ան-բախտ

գլխա-վոր

գլխ-ով

մարմն-ին

ան-մարմին

Ածանց և վերջավորություն

Բառերի կազմությունն ուսումնասիրելիս շատ կարևոր է ածանցները տարբերել վերջավորությունից:

Ածանցները, բառին ավելանալով, փոխում են բառի ձևը և իմաստը. Օրինակ՝ սենյակ-սենյակային, քար-քարոտ, լույս-լուսավոր

Վերջավորությունները, ավելանալով բառին, փոխում են բառի ձևը, բայց իմաստը մնում է նույնը, օրինակ՝ սենյակ-սենյակում, քար- քարեր, լույս-լույսից

Սնկերի մասին

Կենսաբանական նկարագիր

Lactarius deliciosus

Միկոռիզագոյացնող է, համակեցության մեջ է մտնում սոճու և եղևնու հետ։ Գլխարկը (3-15 սմ) մսալի է, սկզբում՝ տափակ, ապա՝ ձագարաձև՝ ներծալված եզրերով, հարթ, թեթևակի լորձնային կամ չոր մակերեսով՝ շեկ, նարնջագույն, կանաչավուն, մուգ գունավորված շրջաններով։

Պտղամիսը սպիտակադեղին է, կտրելուց արագ կարմրում է, ապա՝ կանաչում։

Պարունակում է վառ նարնջագույն, որը մի քանի ժամ անց դառնում է մոխրականաչ։ Ունի հաճելի համ և մրգային հոտ։ Թիթեղները խիտ են, նեղ, փխրուն, իջնում են ոտիկի վրա, նարնջադեղին են կամ նարնջագույն, սեղմելուց կանաչում են։ Սպորափոշին սպիտակ է՝ թույլ դեղնավարդագույն երանգով։

 

 

 

Դժգույն գարշահոտ

Ամենաշատ թունավորումը սնկից տեղի է ունենում, երբ արտաքնապես չտարբերվելով , պատահաբար հավաքվում է դրանց հետ միասին։ Նման սխալից խուսափելու համար, որը կարող է ճակատագրական դառնալ, անհրաժեշտ է լավ ուսումնասիրել սնկերի ընդհանուր նշանները և իմանալ թունավոր սնկերի տեսակների բնութագրական տարբերությունները։ Անհրաժեշտ է հավաքել միայն ծանոթ սնկատեսակները։ Անհայտ կամ կասկածելի պտղատամարմինները չպետք է օգտագործել։ Մշտապես պետք է հիշել, որ թունավոր սնկերի մի շարք նմուշներում բնորոշ գծերը կարող են բացակայել, օրինակ՝  գլխարկի սպիտակ փաթիլները կարող են լվացվել հորդառատ , գլխարկի, վերին կտրված մասում աննկատ է դարձնում սնկի գլխարկի վրայի նախազգուշացնող օղակը։  համար սնկերն ավելի վտանգավոր են, քան մեծահասակների համար, ուստի երեխաների կողմից նույնիսկ «օգտակար» սնկերի օգտագործումը պետք է սահմանափակվի։ Սնկերի վտանգավորությունը պայմանավորված է նաև այն, որ նրանք թունավոր նյութերի (ծանր մետաղներ, թունաքիմիկատներ,  կուտակիչներ են հանդիսանում։

Да, Джованнино-Бездельник был путешественником. Путешествовал он, путешествовал и оказался еще в одной удивительной стране. Здесь все слова начинались с частицы «НЕ».– Что же это за страна такая? – спросил он у одного горожанина, что отдыхал в тени под деревом. Горожанин вместо ответа достал из кармана перочинный нож и протянул его на ладони Джованнино.– Видишь?– Вижу. Ножик.– Ничего подобного! Это неножик, то есть ножик, у которого впереди «не». Он служит для того, чтобы огрызки карандашей превращать в новые карандаши. Очень полезная вещь для школьников.– Великолепно! – удивился Джованнино, – А еще что?– А еще у нас есть невешалка.– То есть вы хотите сказать – вешалка?– Нет, именно то, что я и сказал, – невешалка. От вешалки мало проку, если на нее нечего вешать. А вот с нашей невешалкой совсем другое дело. На нее ничего вешать не надо, на нее уже все повешено. Нужно тебе пальто, иди и сними его! А если кому-нибудь нужен пиджак, то незачем ходить в магазин и покупать его. Надо только подойти к невешалке и снять его. У нас есть невешалки летние и невешалки зимние, невешалки для мужчин и отдельно – для женщин. Это сберегает нам деньги.– Прекрасно! А еще что?– Еще у нас есть нефотоаппарат, который, вместо того чтобы делать обычные снимки, делает карикатуры, и людям становится весело. Еще у нас есть непушка.– Уфф! Как страшно!– Ничуть! Непушка – это совсем не то, что пушка. Она служит для того, чтобы прекращать войну.– А как же она

действует?– Очень просто! Даже ребенок может управлять ею. Если вдруг начинается война, мы сразу же трубим в нетрубу, стреляем из непушки, и война тотчас же прекращается. Какая прелесть эта страна, где все слова начинаются с «НЕ»!

ԽՈՐԱՄԱՆԿ ԲՈՒՐԱՏԻՆՈՆ

Առաջին վերջաբանը բանի պետք չի, քանի որ հնարավոր չի, որ խորամանկ Բուրատինոն,
այդքան խաբեություններից հետո հանկարծ այսքան բարի դառնար։
Բայց ես չգիտեմ, թե որ ավարտն ընտրեմ՝ երկրո՞րդը, թե՞ երրորդը։Երկուսն էլ հրաշալի են

մեկու կարող եմ զվարճանալ իսկ մյուսու շատ վատ բաներ անել։Եվ այդպես բուրատինոն ընտրեց զվարճալին և գնաց բոլորին խաբեություն արեց;

Դասարանական աշխատանք

1/4 + 1/4 =4/2

1/5 + 3/5 = 4/3

Ցանկացած կոտորակներ որոնց հայտարարները նույնն են իրենց ընանուր հայտարար նույնն է։ Նույն հայտարարով կոտորակները:

գումարելու համար պետք է գտնել կոտորակների ընդանուր հայտարարը , գրել կոտորակի գծի ներքեվում՝ հայտարարը , իսկ վերևում գումարել կոտորակների համարիչները։

7/3 – 4/3 =3/0

Джанни Родари ,Страна, где нет ничего острого’’

 

Джованнино-Бездельник очень любил путешествовать. Путешествовал он, путешествовал и оказался в удивительной стране, где дома строили без углов — они были круглые. И крыши тоже ставили не углом, а плавно закругляли. Вдоль дороги, по которой шел Джованнино, тянулась живая изгородь из кустов роз, и ему, конечно, захотелось вдеть одну розу в петлицу своей курточки. Он собирался осторожно, чтобы не уколоться о шипы, сорвать цветок, как вдруг заметил, что шипы нисколечко не колются, — они, оказывается, вовсе не острые и только слегка щекочут руку. — Чудеса, да и только! — удивился Джованнино. В ту же минуту из-за куста с розами появился городской стражник, и, очень вежливо улыбаясь, спросил его: — Вы, должно быть, не знаете, что нельзя рвать розы? — Мне очень жаль… Я не подумал… — Тогда вам придется заплатить только половину штрафа, — сказал стражник все с той же приветливой улыбкой и стал выписывать квитанцию. Джованнино заметил, что карандаш у него был не заточен — совсем тупой, и спросил стражника: — Простите, а можно взглянуть на вашу саблю? — Пожалуйста, — ответил тот и протянул Джованнино свою саблю. Она тоже оказалась не острой, а тупой. — Так, что же это за страна такая? — удивился Джованнино. — Куда я попал? Здесь все так странно! — Это страна, где нет ничего острого, — объяснил стражник, и так вежливо, что все его слова надо было бы писать только с заглавной буквы. — А как же гвозди! — удивился Джованнино. — Они ведь должны быть острыми! — Мы давно уже обходимся без них. Ведь есть клей! А теперь, будьте добры, дайте мне две пощечины. Джованнино широко открыл рот, будто собирался проглотить сразу целый торт. — Что вы! — воскликнул он наконец. — Я вовсе не хочу оказаться в тюрьме за оскорбление городского стражника. Уж если на то пошло, так это я должен получить две пощечины, а не вы. — Но у нас так принято, — любезно объяснил стражник, — полный штраф — это